သင့်ငွေကြေးကို စစ်ကြည့်ပါ: ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိတဲ့ အမှားတွေလုပ်မိနိုင်ပါတယ်။

ငွေကိုကိုင်တွယ်ဖူးတဲ့လူတိုင်း အမှားလုပ်ဖူးကြပါတယ်။ နောက်မှ နောင်တရမျိတဲ့ $5 တန်ပစ္စည်းပဲဖြစ်စေ $50,000 တန်ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှု လွဲမှားသွားတာဖြစ်စေ ဝင်ငွေဘယ်လောက်ရှိရှိ အမှားဆိုတာ လုပ်မိတတ်ကြပါတယ်။

တစ်ချိုု့ financial အမှားတွေကတော့ တစ်ချို့ဟာတွေထက်ပိုပြီး ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။ အောက်မှာ ကြုံရတတ်တဲ့ ပိုက်ဆံနဲ့ ပတ်သက်တဲ့အမှာူတွေနဲ့ ဘယ်လိုရှောင်ရမလဲဆိုတာကို ပြောပြပေးသွားပါမယ်။

အမှား ၁: Free Financial Tools တွေကို အသုံးမပြုတာ

အတွေ့ရအများဆုံး financial mistake တစ်ခုကတော့ ကိုယ့်အိမ်ကနေ ကီးဘုတ်လေးရိုက်ပြီး free ပေးတဲ့အရာတွေရှိနေတာတောင်မှ ပိုက်ဆံကိုစီမံဖို့ အကူအညီမယူတာပါ။ သုံးလို့ရတဲ့ tool တစ်ခုကတော့ "Empower" ပါ။ သူ့မှာ financial investment တွေ wealth management နဲ့ retirement solutions တွေအပြင် free suite of tools တွေဖြစ်တဲ့

Retirement Planner: ဒီ tool ကတော့ သင့်ကို retirement scenarios တွေပုံဖော်ခိုင်းပြီးတော့ ကြုံလာနိုင်မယ့်  အသုံးစရိတ်ကြီးကြီးမားမားတွေ ပြီးရင် spending plan တွေဖန်တီးပြီးတော့ ဝင်ငွေရနိုင်မယ့်နည်းတွေ လုပ်လို့ရခြင်းဖြင့် သင့်ပင်စင်ယူမယ့်လမ်းကြောင်းကို ချောမွေ့အောင်လုပ်ပေးမှာပါ။

Net Worth Calculator: Empower ရဲ့ online net worth calculator က တကယ့်အချိန်က သင့်ရဲ့ true net worth ကိုတွက်ထုတ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ Calculator ကို ဒေါင်းလုတ်လုပ်ပြီးရင် သင့်ရဲ့ ဘဏ်အကောင့်တွေ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုတွေ ပင်စင်အကောင့်တွေနဲ့ တခြားပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ချိတ်ဆက်ထားနိုင်မှာပါ။

Budget Planner: Budget planner သုံးပြီး အသုံးစရိတ်တွေကိုမှတ်ထားနိုင်မယ်၊ ပြီးရင် savings goals တွေချမှတ်ပြီး budget အတိုင်းလိုက်နာခြင်းဖြင့် သင့်ရဲ့ finance ကိုထိန်းသိမ်းထားနိုင်မှာပါ။

Investment Checkup: ဒီ tool ကတော့ သင့် portfolio risk ကိုစမ်းစစ်နိုင်မယ်။ အတိတ် investment performance ကိုလေ့လာနိုင်မှာဖြစ်ပြီး ပိုင်ဆိုင်မှုတွေ ဘယ်လိုသိမ်းရမလဲဆိုတာတွေကို စီမံနိုင်မှာပါ။ ပြီးရင် သင်ဘယ်နေရာတွေမှာ ချို့ယွင်းနေလဲဆိုတာကိုလဲ လေ့လာနိုင်မှာပါ။

Financial Calculators: Empower မှာ budgeting၊ emergency fund၊ college savings၊ life insurance ဘယ်ဟာအကုန်ဆုံးလဲရွေးတာ စတဲ့ သုံးနည်းအမျိုးမျိုးအတွက် free financial calculators တွေရှိပါတယ်။

အမှား ၂: ကိုယ့်မှာမရှိတဲ့ပိုက်ဆံကို သုံးမိတာ

ဒါလူတော်တော်များများ မှားတတ်တဲ့ အမှားဖြစ်ပြီးတော့ budget သေချာထားပြီး လိုက်နာရုံနဲ့ ကာကွယ်လို့ရပါတယ်။ သင့်လိုချင်ပြီး မလိုအပ်တဲ့ အရာတွေ ဝယ်မယ့်အစား savings account ဒါမှမဟုတ် debt reduction အတွက်ထည့်သင့်ပါတယ်။ သင်ဒီလိုစုထားမယ်ဆိုရင် နောက်ကျရင် ကိုယ့်မဝယ်နိုင်ခဲ့တဲ့ အရာတွေဝယ်လာနိုင်ပါလိမ့်မယ်။

အမှား ၃: အကြွေးတင်နေတာ

အကြွေးဆိုတာ ကောင်းတာနဲ့ဆိုးတာနဲ့ဆိုပြီး နှစ်မျိုးရှိပါတယ်။  ဆိုးတဲ့ အကြွေးတွေက အတိုးနှုန်းအမြင့်ကြီးနဲ့ credit loan နဲ့ personal loan တွေပါ။ Black Wealth Financial ရဲ့ financial specialist Jamilah N.McCluney က အတိုးနှုန်းမြင့်တာတွေက အကြွေးတင်တာကနေလွတ်ဖို့နဲ့ ငွေစုဆောင်းမိဖို့ကို နှောင့်နှေးစေပါလို့ ပြောထားပါတယ်။

ဖြေရှင်းနည်းကတော့ မကောင်းတဲ့အကြွေးတွေ မြန်မြန်ကြေပြီး ကုန်သွားအောင် plan သေချာဆွဲဖို့ပါ။ McCluney ကတော့ မလိုအပ်တာတွေမသုံးမိအောင် shopping fund တစ်ခုသတ်မှတ်တဲ့ နည်းတွေကို သုံးသင့်ပါတယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။

အမှား ၄: Credit Cards minimum ပဲပေးချေတာ။ 

နောက်ဖြစ်တတ်တဲ့ အမှားကတော့ credit card balance ကို လတိုင်းအနည်းဆုံးပေးချေရမယ့် ပမာဏကိုပဲပေးပြီး ဒီလ cycle ကနေနောက်လကို ယူသွားတာပါ။ ဒါက ပေးရမယ့် အတိုးကို ပိုများလာစေမယ့် မကောင်းတဲ့ အကျင့်ပါ။ အတတ်နိုင်ဆုံးလတိုင်း ကျသင့်တဲ့ balance အကုန်လုံးကို ပေးပြီး interest charge သက်သာအောင်လုပ်ပါ။

အမှား ၅: ကိုယ်တတ်နိုင်တာထက်ပိုပြီး အိမ်ဝယ်တာ

"အိမ်သာများပြီး ပိုက်ဆံကြမရှိဘူး"ဆိုတဲ့ စကားကြားဖူးမယ်ထင်တယ်။ ဒါက သင်တတ်နိုင်တာထက်ကျော်ပြီး စုဆောင်းထားတွေအကုန် သုံးပြီး အိမ်ဝယ်ရင်ဖြစ်တာပါ။ Fidelity ရဲ့ blog မှာပြောထားတဲ့ အတိုင်းပဲ သင့် pretax income ရဲ့ ၃၀%  ထက်ကျော်ပြီး အိမ်ဝာ်ဖို့ မသုံးသင့်ပါဘူးတဲ့။ ဒါတောင် တစ်ခါတစ်လေ များနိုင်ပါတယ်။ အကောင်းဆုံးကတော့ ကိုယ်တတ်နိုင်တာထက်လျော့ပြီး အိမ်ဝယ်တာပါပဲ။ သင် down payment ဘယ်လောက်တတ်နိုင်လဲ monthly mortgage ဘယ်လောက်သုံးနိုင်လဲဆိုတာကိုအရင်စဉ်းစားပြီး အဲ့ထက်နည်းတဲ့ အိမ်ကိုရှာပါ။

အမှား ၆: Tax Refund အကုန်သုံးပစ်တာ

Tax time မှာ refund အများကြီးပြန်ရတာက အလုပ်က bonus ရသလိုပါပဲ။ ရုတ်တရက် မနေ့ကထက် ဒီနေ့ပိုက်ဆံတွေပိုရှိသွားပါတယ်။ အဲ့တာကြောင့် အင်္ကျီအသစ်ဝယ်တာ ခရီးသွားချင်တာကို နားလည်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲ့ငွေတွေကို ရင်းနှီးမြှပ်နှံတာ savings accountထဲထည့်တာ credit card debt ပေးတာတွေမှာ ပိုသုံးသင့်ပါတယ်။ ခုချိန်သုံးချင်တဲ့စိတ်ကို ထိန်းချုပ်ထားမယ်ဆိုရင် နောင်ကျဒီထက်တောင် ပိုသုံးနိုင်ပါလိမ့်မယ်။

အမှား ၇: Stocks ဈေးကျရင် ထိတ်လန့်တာ

Stock ဈေးတွေတက်နေတဲ့အချိန် လူတိုင်းကအထဲမှာနေကျပေမယ့် ကျပြီးဆိုတာနဲ့ ဈေးကွက်နေထွက်ဖို့လုပ်ကြပါတယ်။မှားတတ်တဲ့ အမှားတွေထဲက တစ်ခုကတော့ stock ဈေးကျပြီးဆိုတဲ့နဲ့ ဈေးကွက်ကထွက်တာပါ။

ကျသွားတဲ့ဈေးကွက်ကို အန္တရာယ်လို့တွေးမယ့်အစား ဈေးနည်းနည်းနဲ့ stock ပိုဝယ်နိုင်မယ့် အခွင့်အရေးလို့တွေးပါ။ မဟုတ်ရင်တောင်မှ stock ဈေးကွက်ဆိုတာ ဟိုးအရင်တုန်းကတောင် အဆိုးဆုံးအခြေအနေကနေ ပြန်ထလာခဲ့ဖူးတယ်ဆိုတာကို မှတ်ထားပါ။ 

အမှား ၈: Emergency Fund မလုပ်ထားတာ။

Federal Reserve data အရ U.S မိသားစု သုံးပုံတစ်ပုံ (၃၇%) က $၄၀၀ လောက်ပဲကျတဲ့ emergency စရိတ်ကိုတောင်မှ ပေးဖို့ရုန်းကန်ရပါတယ်။ emergency fund မရှိတာဟာ ရုတ်တရက် အလုပ်ပြုတ်သွားတဲ့အခါ တစ်မှမဟုတ် အိမ်ပြင်ရတာတို့ ဆေးရုံသွားရတာတို့စတဲ့ဟာတွေဖြစ်လာတဲ့အခါ မပေးနိုင်မယ့် အခြေအနေရောက်စေနိုင်တဲ့ အမှားတစ်ခုပါ။

Financial experts အများစုက သင့်ရဲ့ သုံးလကနေ ခြောက်လစာ နေစရိတ်နဲ့ ညီတဲ့ ပမာဏကို emergency fund ထဲထည့်ထားဖို့ပြောပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒါက ကိုယ့်စရိတ်ကျပ်တည်းနေတဲ့အချိန်မှာ စုဖို့မလွယ်ပါဘူး။ အဲ့တော့ အရေးကြီးတဲ့ နေရာတွေမှာ သုံးဖို့ $1000 ကနေစစုကြီးပါ။ $1000 ပြည့်သွားပြီဆိုရင် နည်းနည်းစီထပ်ထည့်ပြီး စုသွားပါ။